قبل از تحلیل و واکاوی موضوع توافق نامه ایران و چین صرفاً در بحث لوازم خانگی باید در نظر داشت که صنعت لوازم خانگی علی رغم تمام شعار‌ها و تبلیغات توسعه تولید، به طور کلی یک صنعت «مونتاژ» است، آن هم به دلیل سرعت تغییر و ارتقای تکنولوژی در این صنعت و سهم تولیدی کارخانه‌ها و برند‌ها در کشور‌ها از تحول در حال رقابت است.
حدود ۲۵۰ شرکت لوازم خانگی در ایران در گروه‌های مختلف کالایی فعال هستند، از این رو برای یک مجموعه تولیدی، تولید تمام قطعات یک وسیله لوازم خانگی مرقون به صرفه نیست و توجیه اقتصادی ندارد. به همین جهت تولید تمام قطعات جهت تولید لوازم خانگی برای کارخانه‌هایی در کشور چین اتفاق می‌افتد.
نکته حائز اهمیت در توافق ۲۵ ساله ایران و چین و تهاتر نفت ایران با لوازم خانگی چینی به این موضوع بر می‌گردد که قطعات سرمایه‌ای که تعیین کننده قیمت نهایی محصول تولیدی است در طی سال‌های اخیر از چین وارد می‌شده است. قبل از تحریم برندهای ایرانی که خیلی هم قوی نبودند با شرکت‌های چینی همکاری داشتند در این بین برخی از برندهای ایرانی تولیدات مشترک با شرکت‌های کره‌ای داشتند که بیشتر قطعات درجه یک را از چین وارد می‌کردند و محصولات تولیدی مشترک را تحت لیسانس به سایر کشور‌ها صادر می‌کردند.
اما پس از تحریم ها، شرکت های «گرید ۱» چین به دلیل اینکه با برندهای معتبر و بازار‌های صاحب نام دنیا کار می‌کردنند از ترس قرار گرفتن در لیست تحریم‌ها محصول و قطعات «گرید ۱» را در اختیار ایران قرار ندادند. حالا تولیدکنندگان شرکت‌های برندهای ایرانی برای تأمین قطعات مورد نیاز کارخانه‌های خود به سراغ سایر شرکت‌های درجه پایین کیفیتی چینی رفتند.
اما در نهایت تولید کنندگان ایرانی باید در راستای تأمین و جلب رضایت مشتریان خود از قطعات به روز و با کیفیت خود جهت تولید لوازم خانگی استفاده می‌کردند. در این بین شرکت‌های ایرانی به دلیل بهانه‌هایی مانند ترس از تحریم و نبود مبادلات ارزی بسیار در سختی تولیدات را ادامه دادند و هزینه تولیدکنندگان ایرانی بسیار بالا رفت.
در چند سال گذشته علی رغم ترس همکاری شرکت‌های خارجی به دلیل تحریم با شرکت‌های ایرانی، استدلال اینکه برخی برند‌ها مانند برندهای شرکت‌های کره‌ای قصد تضعیف تولید ملی را دارند و یا اینکه کره به دلیل عدم پرداخت بدهی هایش به ایران نباید در کشور ما موضوع تولید لوازم خانگی را ادامه دهد، باعث خروج این برندهای مطرح از ایران شد.
امروز احتمال تکرار داستان تلخ گذشته برای شرکت‌های مطرح » گرید ۱» تولید قطعات و لوازم خانگی چینی وجود دارد، گفت: از چند سال گذشته تاکنون قطعات لوازم خانگی چینی وارد صنعت کشور می‌شود، اما با قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین مشخص نیست قرار است محصول کامل برندهای متعدد و متفرقه چینی وارد ایران شود و یا اینکه قطعات بی کیفیت درجه پایین چینی راهی شرکت‌های برندهای ایرانی می‌شود!
چینی‌ها با این قرارداد قصد دارند قطعات و لوازم بازپس خورده از بازار‌های جهانی را وارد بازار ایران کنند. ایران یک لقمه چرب در قبال فروش نفت با ارزش در اختیار تولیدات بی کیفیت چینی قرار می‌دهد؛ در واقع شواهد نشان می‌دهد که طی این سال‌ها به بهانه تحریم محصولاتی از «گرید ۲ و ۳» به ایران می‌فروختند؛ اما حالا با این شائبه به نظر می‌رسد با یک بازار آماده پیش‌روی چینی‌ها قطعاً محصولات بی کیفیت‌تر از گذشته وارد بازار ایران می‌شود.
با توجه به وضعیت تثبیت و ادامه تحریم‌ها علیه ایران قطعاً چین محصولاتی که فاقد ارزش و اعتبار برای مصرف کننده در بازار‌های جهانی است را به راحتی با چنین قراردادی وارد بازار ایران می‌کند. دود این ماجرا به چشم تولید ملی می‌رود و تولیدکنندگان کارخانه‌های ایرانی با توجه به افزایش قیمت کامودیتی ها، ارز، مواد اولیه و بحث هزینه‌های جانبی و کاهش سرمایه در گردش و عدم دریافت تسهیلات حمایتی، باید فشار بیشتری را متحمل شوند و قاعدتاً با توجه به پیشینه موفق واردات محصولات چینی به بازار لوازم خانگی در ایران، دیگر جایی برای تولید لوازم خانگی ایرانی نمی‌ماند.
مردم مجبورند با توجه به اینکه در وضعیت اقتصادی نامناسبی قرار دارند از خرید لوازم خانگی تولید ایرانی که با توجه به مسائل مطرح شده گران‌تر از لوازم خانگی چینی وارداتی است، صرفنظر کنند، پس می‌توان چنین بیان داشت که طبق مفاد قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین، یک بازار لوازم خانگی راحت و شاید به تعبیری رایگان در اختیار چینی‌ها قرار داده می‌شود.
