به گزارش گذر اقتصاد، سخنان معروف محمدعلی رجایی را بیشتر ایرانیان شنیده‌اند؛ همان اظهاراتی که درباره مکانی در قعر جهنم برای مسئولان به تعداد مردم ایران است. او می‌گفت: «من وقتی وزیر آموزش و پرورش بودم، فکر می‌کردم که خدا در جهنم یک جایی داره که به اندازه ۱۰ میلیون آدم فشار عذاب هست و اونجا جای وزیر آموزش و پرورشه، زیرا که هر جمله وزیر آموزش و پرورش روی ۱۰ میلیون انسان نقش داره؛ پس باید هوشیار باشه که این سخن، در چه گستره‌ای اثر می‌ذاره و چه مسئولیتی داره.»
رجایی در بخش دیگری از همین اظهارات گفته بود: «در جهنم، خدا یک جایی داره که فشار عذابش مساوی هست با گناه ۳۶ میلیون انسان؛ اونجا جای منه، که حرکت و سخن و برخوردم، روی زندگی ۳۶ میلیون انسان اثر می‌گذاره. یک بله و یک نه، سرنوشت ۳۶ میلیون انسان رو تحت شعاع قرار می‌ده.»
سطرهایی که نه از قصه‌ها جامانده بود و نه گرد ریا و شعار بر خود داشت بلکه تعریف جامع و تمام قدی از مفهوم «مسئولیت‌پذیری» بود. تعریفی که این روزها کمتر مسئولی به آن توجه دارد.
اندر احوالات یک گزارش نفتی
آنچه امروز از مسئولیت‌پذیری مسئولان شاهد هستیم، اظهارات و اعمال آن‌ها یا ایادی‌شان است که با خودسری‌های‌شان، زندگی و معیشت ۸۵ میلیون ایرانی را تحت الشعاع قرار می‌دهند.
نکته ملموس و قابل رؤیتی که این روزها نیز در میان عوام و خواص بیش از گذشته به آن توجه می‌شود ماجرای تحریم‌ها، مشکلات اقتصادی و مصائب ناشی از آن‌ها مانند افزایش قیمت ارز و تورم است؛ مباحثی که سبب می‌شود مردم تک‌تک مشکلات زندگی خود را ناشی از موضع‌گیری‌ها و بی‌کفایتی‌های مسئولان بدانند.
بی‌شک مسائلی که در اقتصاد خرد و خانوار گریبان مردم را می‌گیرد از اقتصاد کلانی است که در بحران فروش‌نفت، بازگشت‌ارز، معاملات با سایر کشورها و … ریشه دارد.
در همین حال رسانه‌ها نوشتند که به تازگی گزارشی درباره شرکت آرامکو عربستان منتشر شد که در شبکه‌های اجتماعی بسیار خبرساز شد. این گزارش مربوط به درآمد و سود شرکت آرامکو بود که نشان از عملکرد خیره‌کننده این شرکت در بازار جهانی نفت داشت. طبق گزارش منتشر شده سود خالص شرکت آرامکو در سال ۲۰۲۲ حدود ۱۶۱ میلیارد دلار بوده که بیشترین میزان سود این شرکت از زمان عرضه عمومی در بازار بورس عربستان است. این بدین معنی است که این شرکت به طور متوسط ماهانه نزدیک به ۱۳.۵ میلیارد دلار سود خالص داشته است. همزمان میزان درآمد فروش نفت ایران در یازده ماهه اخیر نیز توسط وزیر نفت اعلام شد که در مقایسه با آرامکو رقم بسیار ناچیزی بود.
چند روز پیش وزیر نفت از درآمد ۱۴ میلیارد دلاری ناشی از فروش نفت خام (معادل سود یک ماه شرکت آرامکو) طی یازده ماه سال ۱۴۰۱ خبر داد که این رقم البته تنها درآمد فروش است نه سود خالص. ایران که زمانی نه چندان دور دومین تولیدکننده نفت اوپک بوده اکنون رده پنجم را به خود اختصاص داده است.
مقایسه دو اقتصاد با تحریم و بدون تحریم
این آمار نمایان‌گر سطح وضعیت زندگی مردم دو کشور است و مقایسه تورم در عربستان با ایران به خوبی تشریح می‌کند که اقتصاد پویا و بی‌تحریم چگونه زندگی مردم را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.
برای نمونه اداره کل آمار عربستان سعودی اعلام کرد قیمت‌ها در دسامبر سال پیش ۰/۳ درصد به صورت ماهانه افزایش یافت در حالی که در نوامبر ۰/۱ درصد افزایش داشت.
بر اساس گزارش این نهاد سعودی، مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوخت‌ها که ۲۵/۵ درصد از سبد قیمت مصرف کننده را تشکیل می دهند، نسبت به مدت مشابه سال قبل ۵/۹ درصد و نسبت به نوامبر ۰/۹ درصد افزایش داشته است.اداره کل آمار عربستان سعودی تاکید کرد که نرخ تورم سالانه در عربستان در نتیجه افزایش ۱/۱ درصدی اجاره بهای مسکن است.قیمت مواد غذایی و آشامیدنی که محرک اصلی تورم در بیشتر سال گذشته بودند، همچنان ۴/۲ درصد بیشتر از دسامبر ۲۰۲۱ بود.
شاخص قیمت مصرف کننده سالانه برای سال ۲۰۲۲ نسبت به سال ۲۰۲۱، ۲/۵ درصد افزایش یافته است که عمدتاً متأثر از افزایش قیمت مواد غذایی و آشامیدنی ۳/۷ درصد و قیمت حمل و نقل ۴/۱ درصد است.مسکن در سال ۲۰۲۲ به دلیل افزایش ۲/۰ درصدی اجاره بهای مسکن، ۱/۸ درصد افزایش یافته است. وزارت دارایی عربستان در بیانیه بودجه سال ۲۰۲۳ گفته بود که انتظار دارد نرخ تورم در پایان سال ۲۰۲۲ به طور متوسط ۲/۶ درصد باشد.
این در حالی است که تورم در ایران طبق اعلام نهادهای نزدیک به جریان قدرت ۴۰ درصد است ولی در سفره مردم بیش از این‌هاست و خروجی این تورم برگرفته از سیاست‌های کلانی است که مسئولان در پیش می‌گیرند.
شاخص رفاه در عربستان و ایران
با تمام آنچه تا این قسمت از گزارش خواندید، اقتصاد عربستان نیز همانند ایران دستوری است. در واقع در این کشور نیز همچون ایران، دولت ۶۰ درصد از کلیت حجم اقتصاد را در دست دارد و بزرگترین کارفرما محسوب می‌شود. با این اوصاف اما نمی‌توان منکر فاصله معنادار سطح رفاه شهروندان و شاخص‌های اقتصادی میان دو کشور شد.
بر اساس گزارش بنیاد معتبر لگاتوم در لندن از شاخص رفاه کشورهای مختلف جهان که با مقایسه ۱۴۲ کشور دنیا، به دست آمده، رتبه ایران از نظر سطح رفاه شهروندان، ۱۲۰ و رتبه عربستان ۷۰ است و پاکستان با رتبه ۱۳۸ پس از ایران قرار دارد.
با این حساب شاید رواست برای آنکه شعارهای سال و برنامه‌های توسعه کشور تحقق پیدا کند، مسئولان دست از شعارهای پوچ و اقدامات بحران‌زا بکشند و به سمت پویاسازی اقتصاد بروند چراکه سرمایه به کل لرزان است و ترکش لرزه‌های سیاسی و نظامی جان اقتصاد را می‌گیرد.
