گذر اقتصاد– در فرهنگ لغت معین اکوسیستم به محیطی برای زیست جانوران خشک‌زی و دریازی تعریف می‌شود. استارتاپ در هر ابعادی از کوچکترین اندازه‌ی خود تا کلان‌ترین شکل خود که به صورت جهانی شناخته می‌شود، در یک اکوسیستم زیست می‌کند. یعنی زیست اعضای آن و در این حوزه، وجود اجزای آن از سرمایه‌گذاران گرفته تا استارتاپها به یک دیگر وابسته است. یک اکوسیستم تنها در صورتی زنده می‌ماند که اعضای آن فعال باشند و ارتباطی از همین جنس با یکدیگر داشته باشند.
خشکسالی اکوسیستم استارتاپی؛ یک بحران جدی
خروج نخبگان در سال‌های اخیر رشد قابل‌توجهی داشته است. سرمایه های فکری کشور که به دلایل مختلف مهاجرت می‌کنند، در جامعه‌ی استارتاپی ایران رکودی اساسی به‌وجود آورده است. از سویی دیگر اما سرمایه گذاران بعد از پاندمی کرونا رفتاری محتاطانه دارند. رویداد ارائه به سرمایه گذار با هدف ترویج فضای استارتاپی، حمایت، مشاوره و شتابدهی استارتاپها و شاید مهم‌تر رواج فرهنگسازی سرمایه گذاری پر ریسک یا VC دانست.
شتاب‌دهنده‌ها شرکت‌هایی هستند که برای استارتاپها مثل کاتالیزور عمل می‌کنند. به آن‌ها مشاوره می‌دهند و برای ایده‌های جدید سرمایه گذار جذب می‌کنند. آن‌ها متخصصان این حوزه‌اند. ایده‌پردازان جوان با مراجعه به شرکت‌های شتاب‌دهنده فعالیت خود را تسهیل می‌کنند.
شتاب‌دهنده‌ها به استارتاپها کمک می‌کنند تا هویت مشتریان و بازار خود را بشناسند. فرایند تامین مالی یکی از مهم‌ترین مسائلی است که استارتاپها برای موفقیت در این حوزه تلاش زیادی می‌کنند. شتاب‌دهنده در این حوزه به استارتاپها کمک می‌کنند تا هم آماده ارائه به سرمایه گذاران شوند و هم در موقعیت ارائه قرار گیرند.
چالش اصلی اکوسیستم استارتاپی ایران
همانطور که گفته شد، دو مشکل اساسی مهاجرت نخبه‌های کشور و از طرف دیگر احتیاط سرمایه گذاران بعد از افت جهانی پاندمی کرونا بود.
از نظر کارشناسان اکوسیستم استارتاپی ایران یک مشکل عمده در بین استارتاپی‌ها، دانشجویان و ایده‌پردازان جوان کمبود دانش فنی و تجاری‌سازی است. همگی بر این نکته اعتقاد دارند که عدم وجود سطح کافی از دانش عملی کسب و کارها، استارتاپها را به مشکل انداخته است.
در رابطه با این موضوع روز گذشته در حاشیه چهارمین رویداد ارائه به سرمایه‌‌گذار که توسط مرکز نوآوری نکسترا برگزار شد با تعدادی از فعالان اکوسیستم استارتاپی ایران گفتگو کردیم؛ اسفندیار غفوری، از هیئت مدیره‌ی مجموعه‌ی کارایا، بر لزوم ورود به بازار کار تاکید شد. ایشان با لحن گرمی خطاب به مخاطبین گفتند که در کنار تحصیل و تقویت دانش خود، احتیاج عمیقی به حضور در بازار دارند.
اما یک نظر جالب دیگر هم وجود داشت. مشکات اسدی، مدیرعامل آکادمی آن‌سو، در گفتگو در این مورد که سطح پایین در حوزه دانش تجاری‌سازی تا حدی هم به گردن همین دوره‌های استارتاپی است.
ایشان ذکر کردند که محتوای حقوقی و مالی دوره‌های آموزشی نیازمند بازتعریف هستند. ضعف آموزش‌ها نکته‌ای ریزبینانه است. خانم اسدی با تجربه‌ای طولانی در حوزه برگزاری دوره‌های استارتاپها، لزوم تحول در این شیوه را یک ضرورت دانستند.
چشم‌انداز
این سوالی بود که همه‌ی اهالی و طرفین گفتگو به آن پاسخ دادند. علی‌رغم تمام مشکلاتی که ذکر شد یعنی خروج سرمایه‌های فکری کشور و شرایط پیچیده اقتصادی، از ایران و جامعه‌ی ایرانی به عنوان منبعی تمام‌نشدنی از استعداد و نوابغ یاد شد. کشوری با پیشینه‌ی ممتاز در تاریخ علم، قطعا ریشه‌هایی عمیق در این حوزه دارد.
از بین تیم‌های پذیرفته شده در این رویداد، هشت استارتاپ برای ارائه‌ی نهایی روی صحنه رفتند و در گفتگو با دکتر سجادی مدیر عامل مرکز نوآوری نکسترا در ساعات میانی روز عنوان شد که تا کنون سه تیم از هشت تیم توانسته‌اند نظر سرمایه گذاران را جلب کنند و برای شروع به کار خود فرایند جذب سرمایه را آغاز کنند.
همگی افراد چشم‌انداز مثبتی از آینده‌ی کسب و کارهای استارتاپی در داخل کشور داشتند و معتقد بودند که تلاش و فعالیت در این نقطه به حدی بالاست که راه‌حل در هر حوزه‌ای بالاخره روزی پیدا می‌شود.
کسب و کارهای استارتاپی در فرایند خود از دره‌ی مرگی عبور می‌کنند. این دره منجر به شکست ایده‌های پرشماری می‌شود اما حضور عواملی مانند شتاب‌دهنده‌ها، انجمن‌ها و کارگروه‌های مختلف چه به لحاظ عملی و چه به لحاظ نظری، آینده‌ی امیدوارکننده‌ای را ترسیم خواهد کرد. مشکات اسدی در این خصوص گفت: ما محکوم به امیدوار بودن نخواهیم بود بلکه امیدوار بودن یا نبودن یک انتخاب است.
