راهِ نجات اروپا از زمستان سخت چیست؟

به گزارش گذر اقتصاد،در سال ۲۰۲۲ تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر همچون انرژی بادی و خورشیدی توانست رکورد تازه‌ای بزند و به اروپا کمک کند بحران انرژی خود را در زمستان سخت پشت سر بگذارد.

سال ۲۰۲۲ برای نخستین بار، جهان توانست سهم تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر را از سوخت فسیلی افزایش دهد. این افزایش بیش از هر جای دیگر در قاره اروپا گزارش شده است.

گزارش جدید اندیشکده انرژی پاک Ember (اِمبِر) نشان می‌دهد که انرژی‌های تجدیدپذیر مسئول یک پنجم (۲۲ درصد) از تولید برق اروپا بودند؛ آن هم در شرایطی که قاره سبز، سخت‌ترین زمستان خود را پشت سر می‌گذاشت.

در خلال آشفتگی سال ۲۰۲۲، اتفاقات و بحران‌های فراوانی در بازار انرژی به راه افتاد؛ از قطع واردات سوخت از روسیه گرفته تا خشکسالی ناشی از تغییرات اقلیمی و افزایش قیمت گاز. این پیامدها، اروپا را بر آن داشت تا شوکِ انرژی را با انرژی‌های جایگزین تامین کرده و به جای استفاده از سوخت فسیلی در تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده کند.

دیو جونز، رئیس آنالیز داده‌های اِمبِر می‌گوید: «اروپا از بدترین بحران انرژی اجتناب کرده است. شوک‌های سال ۲۰۲۲ تنها باعث ایجاد رواج مختصری در بازار زغال سنگ شد اما موج عظیمی از حمایت از انرژی‌های تجدیدپذیر را به وجود آورد تا جایی که امروز هیچ گونه نگرانی از بازگشت به دوران استفاده گسترده از زغال سنگ وجود ندارد.

تازه‌ترین گزارش یورونیوز، نشان می‌دهد که انرژی گاز ۲۰ درصد از تولید برق اتحادیه اروپا را در سال ۲۰۲۲ تشکیل می‌داد، در حالی که زغال‌سنگ ۱۶ درصد از این سهم را به خود اختصاص داده است. این نشان دهنده افزایش ۱٫۵ درصدی سهم تولید برق پاک نسبت به سال گذشته است.

سهم انرژی هسته‌ ای و آبی در تولید برق

با فرا رسیدن بهار ۲۰۲۲، اروپا تلاش کرد، روابط خود را با بزرگترین تامین‌کننده گاز فسیلی این قاره قطع کند. به دنبال آن، یک خشکسالی بی‌سابقه در تابستان رخ داد که هر پانصد سال یک بار اتفاق می‌افتد و باعث خشک شدن مخازن آبی این قاره شد. در نتیجه، انرژی آبی به کمترین سهم خود در تولید برق از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۲ رسید.

سهم انرژی هسته‌ ای نیز به میزان قابل توجهی کاهش یافت. این امر عمدتاً به دلیل قطعی نیروگاه‌های فرانسوی بود که نیاز به تعمیر و نگهداری داشتند، اما آب‌وهوا نیز نقشی در کاهش سهم انرژی هسته‌ ای در تولید برق ایفا کرد؛ در گزارش یورونیوز آمده است که برخی از راکتورهای هسته‌ ای در اروپا مجبور شدند تولید خود را کاهش دهند تا از گرم شدن بیش از حد رودخانه‌هایی که برای خنک کردن آنها استفاده می‌شود جلوگیری کنند.

فرانسه از نظر تاریخی بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده برق در اروپا است اما برای اولین بار از سال ۲۰۰۰، به دلیل کمبود انرژی آبی و انرژی هسته ای، این کشور به یک واردکننده خالص برق تولید شده تبدیل شد.

در همان زمان، گرمای بی‌سابقه اروپا، نیاز به تهویه مطبوع در این قاره را افزایش داد و تقاضا برای برق بالا رفت. تولید ترکیبی، هسته‌‌ای و آبی ۱۸۵ تراوات ساعت کاهش یافت که معادل ۷ درصد از کل تولید برق اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۲ است.

این نگرانی وجود داشت که از زغال سنگ برای پر کردن این خلاء استفاده شود. اما با وجود واردات ۲۲ میلیون تن زغال سنگ اضافی در طول سال، اتحادیه اروپا تنها از یک سوم آن استفاده کرد. در عوض، رشد بی‌سابقه در انرژی‌های خورشیدی و بادی موفقیت‌های فوق العاده‌ای بودند که تولید برق سبز و تجدیدپذیر را از یک رویا به واقعیت بدل کرد.

راهکاری برای جلوگیری از ۱۰ میلیارد یورو هزینه واردات گاز

بر اساس آمارهای اِمبِر تولید برق خورشیدی سریع‌ترین رشد را در سال ۲۰۲۲ داشته است؛ رشد ۲۴ درصدی برای جلوگیری از ۱۰میلیارد یورو هزینه گاز وارداتی به قاره سبز. این میزان تقریباً دو برابر رکورد قبلی تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر است و ۲۰ کشور اروپایی در ثبت این رکورد نقش داشته‌اند.

هلند به خوبی در صدر جدول امتیازات قرار دارد و ۱۴ درصد از تولید برق خود را از انرژی خورشید تامین می‌کند. این کشور از اسپانیا طبیعتاً آفتابی‌تر، که اکنون پس از یونان ، مجارستان و قبرس جا دارد، پیشی گرفته تا مجموعا پنج کشور برتر اتحادیه اروپا را از نظر سهم تولید برق خورشیدی تشکیل می‌دهند.

والبورگا همتسبرگر مدیر عامل سولارپاور اروپا می‌گوید: انرژی خورشیدی درست زمانی که اروپا به آن بیشتر نیاز دارد، افزایش می‌یابد. این اعداد جدید نشان می‌دهد رشد سریع تولید برق خورشیدی، پایه‌گذار شیوه جدیدی از تامین انرژی خواهد بود که ما را از انتقال انرژی‌های فسیلی بی‌نیاز می‌کند.

برخی از اعداد را می‌توان به سیاست‌های خوب طراحی شده توسط کشورهای اروپایی در تولید برق گره زد. به عنوان مثال، طرح نت مترینگ هلند که ترویج‌دهنده انرژی خورشیدی در منازل مسکونی است. اما اِمبِر جونز نیز این افزایش را به افرادی نسبت می‌دهد که می‌خواهند سهم خود را از نقطه نظر امنیت آب‌وهوا و انرژی انجام دهند. به عبارت بهتر، درست است که مصرف برق خورشیدی در منازل مسکونی افزایش پیدا کرده اما بیش از آنکه به دلیل بحران انرژی سال ۲۰۲۲ باشد، محصول تغییر تفکر عمومی در استفاده بیشتر از انرژی‌های تجدیدپذیر است.

چرا تقاضای برق در زمستان کاهش یافت؟

اروپا شاهد کاهش قابل توجه تقاضای برق در زمستان امسال بود؛ چیزی نزدیک به ده رصد کمتر از همیشه. آیا این نیز به دلیل همبستگی شهروندان در زمان بحران بود؟

جونز می‌گویدکه تفکیک دلایل این کاهش تقاضا، کمی سخت‌تر است؛ دمای ملایم‌تر در فصل‌های سال نیز نقش خود را ایفا کرد اما بحران هزینه‌های زندگی که همچنان مصرف انرژی مردم را محدود می‌کند، مهم‌تر است: «از دیدگاه سیاست‌گذاران مهمترین مسئله این است که مردم کارایی و اهمیت برق پاک را با کاهش تقاضایی که در حوزه انرژی به وجود آمده اشتباه نگیرند؛ اولی، شامل دریافت بیشتر از انرژی شما است که با بهبودهای واقعی و طولانی مدت انرژی ختم می‌شود و دومی واردات بیشتر سوخت‌های فسیلی و وابستگی بیشتر ما به این انرژی.

او همچنین ‌افزود: «فکر نمی‌کنم در حال حاضر این یک برد باشد، اما من دوست دارم مانند وقتی که مردم استفاده از پنل‌های خورشیدی را آغاز کردند به این موضوع خوشبین باشم که تمایل به مصرف کمتر انرژی فسیلی افزایش یافته است.»

چشم‌انداز انرژی و تولید برق در سال ۲۰۲۳

تازه در آغاز سال ۲۰۲۳ هستیم و این سال مسیر درازی در پیش دارد. با این همه اِمبِر پیش‌بینی کرده است که تولید سوخت‌های فسیلی می‌تواند امسال ۲۰ درصد کاهش یابد که دو برابر رکورد قبلی از سال ۲۰۲۰ تا کنون است. در گزارش این موسسه آمده: واضح است که ما در روزهای مرگ زغال سنگ هستیم. اگرچه تحولات معکوس مانند افتتاح یک معدن زغال سنگ جدید توسط بریتانیا در کامبریا یا آلمان که احتمالا سبب ویرانی روستای لوتزرات در جوار آن شود وجود دارد.

اِمبِر تخمین می‌زند که سهم مصرف گاز در تولید برق سال ۲۰۲۳ با سرعت بیشتری کاهش پیدا خواهد کرد: «می‌توانیم با اطمینان بگوییم که سال ۲۰۲۲ سال اقدامات جسورانه بود که در آن ناامنی انرژی به جای اینکه انتقال برق اروپا را از مسیر خارج کند، تولید برق با انرژی‌های تجدیدپذیر را تسریع کرد.